با بچه ها حساب شده رفتار کنید
  كودكان مشابه بقيه افراد هستند: آنها ممكن است بعضی مواقع  حرفهاي ديگران را گوش ندهند. كودك سعی می کند با گوش نكردن به حرف هاي دیگران، جلب توجه كند؛ اما اگر كودك بتواند هنر حرف شنوي را به خوبي ياد بگيرد کمک می کند در آینده بيشتر به علائم هشدار توجه كند؛ با شما معلمان و ساير بزرگترهايي كه از او انتظار مي رود تا به آنها احترام بگذارد بهتر كنار بيايد؛ و دوستان بهتري پيدا كند. روش های ساده اي وجود دارند كه اگر به طور مداوم از آنها استفاده شودكودك مهارت هاي لازم براي «شنونده خوب» شدن را فرا مي گيرد. که در این جا به مواردی چند از آنها اشاره کرده ام.
v      
 
1-   انتظاراتتان را به طور روشن و واضح بیان كنید. حد و مرز مشخص به كودك می گوید دقیقاً چگونه باید رفتار كند. مثلاً به جای اینکه بگوييد «اتاقت را مرتب كن» بهتر است به مورد مشخصي اشاره كنيد. يعني بگوييد «كتاب ها را در قفسه آبي، و اسباب بازي ها را در قفسه پاييني بگذار.» هر قدر فرمان هاي شما واضح تر باشد پذيرفتن آنها براي كودك آسانتراست.
2- در بسیاری موارد می توانید به فرزندتان فرصت یك انتخاب محدود شده بدهید تا خودش تصمیم بگیرد چگونه دستورات شما را انجام دهد. به طور نمونه به او بگویید «می خواهی نیم ساعت صبح، نیم ساعت بعدازظهر ریاضی تمرین كنی؟ یا یك ساعت صبح ؟»
 3-  بچه ها بیشتر پذیرای فرمانهای مثبت هستند تا منفی. دستورات منفی مثل نرو، نریز، نكن به كودك می گوید چه چیزی قابل قبول نیست، اما رفتاری كه از او انتظار می رود را بیان نمی كند. بهتر است بگویید «اگر اسباب بازی ها و لباس هایت منظم باشد اتاقت خیلی قشنگ می شود.»
4- برای بیان علت قوانین  از توضیحات طولانی،که بچه ها را خسته می كند، استفاده نكنید. بلکه به طور خلاصه، دلیل یك دستور را بیان كنید. مثلاً : «دیگران را نزن ! چون بدنشان درد می گیرد. » یا «وقتی اسباب بازی را از دست بچه های دیگر می گیری، آنها ناراحت می شوند، چون هنوز بازیشان تمام نشده است.»
5- هرگاه رفتار كودكی را محدود كردید، سعی كنید به یك فعالیت قابل قبول دیگر اشاره كنید؛ به این صورت فرزندتان حس نمی كند كسی اختیارش را سلب كرده است و احساس محرومیت هم نمی كند. بنابراین می توانید بگویید : « پسرم نمی توانی قبل از شام شكلات بخوری، اما بعد از شام می توانی بستنی و شكلات مورد علاقه ات را بخوری» با پیشنهاد ی دیگر کودک در می یابد که احساس او را درک کرده اید.
6- تعیین حد و مرز برای كودكان، هنگامی مؤثر است كه این قوانین ثابت باشند. مثلاً اگر ساعت خواب، یك شب هشت و شب دیگر هشت و نیم  و شب بعد نُه باشد، به جای همراهی، کودک در این برنامه مقاومت خواهد کرد. اهمیت چنین روشی در این است که قوانین مهم و روزمره خانواده باید هر روز به موقع اجرا شوند تا تأثیر گذار گردند.
7- رفتار ناپسند کودک را تذکر دهید. بدرفتاری كودك هرچه باشد برای او روشن كنیدكه رفتارش را ناپسند می دانید و آن را قبول ندارید. بنابراین به جای این كه بگویید « پسر بد» یعنی خودت را قبول نداریم، بگویید « كتك كاری نكن » یعنی رفتارت را رد می كنیم.
8- فرزند خود را به سمت رفتار پسنديده هدايت كنيد :
اگر او به چيزي دست مي زند که نباید دست بزند ، به او بفهمانيد كه دقيقاً چه چيزهايي را مي تواند لمس كند يا بردارد.
  اگر او روي مبل بالا و پايين مي پرد، به جاي اينكه او را سرزنش كنيد، جايي را كه مي تواند جست و خيز كند را به او نشان دهيد.
اگر روي ديوار رنگ آميزي مي كند، برايش توضيح دهيد كه چطور مي تواند از مداد رنگي به درستي استفاده كند.

1. اگر فرزند خردسالتان روي ميز ايستاده و مي خواهيد او را پايين بياوريد، به او بگوييد « اجازه نداري روي ميز بايستي، خودت پايين مي آيي  يا من كمكت كنم ؟» در اين صورت شما به نوعي ناتواني هاي او را مهار مي كنيد تا اعتماد به نفس از شما به فرزندتان انتقال مي يابد.
2. اگر فرزند شما در حضور ديگران رفتاري انجام دهد که باعث خجالت شما می شود. در این زمان اگر به او بگوييد «ساكت بنشين »، معمولاً رفتارش بهبود نمي يابد. بهتر است انتظارات خودتان را از رفتارش بیان کنید به عنوان مثال «وقتي فردا به جشن تولد مي رويم، از تو انتظار دارم شلوغ نكني و هنگامي كه دوستت كادوهايش را باز مي كند، بنشيني و تماشا كني.»

 9-  بچه ها هنگامي كه به آنها دستور داده مي شود، سر به لجبازي مي گذارند. به جاي آن كه بگوييد، چطور جرأت نمودي سنگها را پرتاب كني!، بگوييد: سنگ براي پرتاب كردن نيست، توپ را پرتاب مي كنند. به این صورت بر روي رفتارش تأثير می گذارید و راه چاره اي را بدون پرخاشگري به او، آموخته اید.
10 -  از فـــــرزند خود بخواهيد مطالبی که به او می گویید را  تكــــرار كند. اين روش موقعي مفيد خواهد بود كه مي خواهيد فرزندتان نتيجه ي كاري را بفهمد. به او بگوييد : «بايد ماژيك هايت را قبل از نهار جمع كني. بگو ببينم كي ماژيك هايت را جمع مي كني؟
11- صبح ها سخت ترين زمان برای انجام دادن وظایف توسط فرزندان می باشد بهتر است با كمك خودش جدولي از تمام كارهايي كه بايد انجام دهد (مسواك زدن، شستن صورت، لباس پوشيدن، خوردن صبحانه و پوشيدن كفش ها) تهيه كنيد. بسياري از بچه ها دوست دارند كه جدول را بررسي كرده و موفقيت خود را اعلام نمايند.
12- بچه ها در لحظه زندگي مي كنند. بهتر است هنگامي كه مي خواهيد او را از جايي كه دوست دارد به جاي ديگري ببريد ، پنج دقيقه زودتر به او بگویید كه تا چند لحظه ديگر بايد اينجا را ترك كنيد. اگر بي خبر دست او را بگيريد و به جاي ديگري ببريد ناراحتش می کنید.
13- برای اینکه کارهایش را به خوبی انجام دهد او را راهنمایی کنید مثلاً هنگامی که شما و فرزندتان در حال مسواك زدن هستيد، براي آگاهي او توضيح دهيد كه چه كار مي كنيد و چرا. مثلاً بگوييد : « ببين من خمير دندان را به تمام دندانم مي رسانم. مي خواهم همه ي جوجوهايي كه آنجا زندگي مي كنند را در بياورم . حالا با آب، دهانم را مي شويم ، غرغره مي كنم و بعد آب دهانم را بيرون مي ريزم. بيا با هم اين طوري مسواك بزنيم.»
 14-  وقتی فرزندتان دسته گلی به آب داده است. به جای این که بگویید « ای دست و پا چلفتی!» بگویید: « ببینم، برای حل این مشکل چی لازم داری؟» و روشی را که باید رفتارش را اصلاح کند به او آموزش دهید.
15- هنگامی که او نمی خواهد از رختخواب بیرون بیاید. تصمیم بگیرید در مقابل کاری که می خواهید فرزندتان انجام دهد، چه خواهید کرد.به جای این که بگویید: « پاشو! این آخرین دفعه است که صدایت می کنم.» بگویید: « صبح به خیر. ساعت هفت است، الان باید چه کار کنی؟» . برایش توضیح دهید که اگر از سرویس مدرسه جا بماند، او را با ماشین خودتان نخواهید برد. البته این تهدید موقعی عاقلانه است که فرزندتان بتواند پیاده یا با وسایل نقلیه عمومی به مدرسه برود. بر سر حرفتان بمانید: او باید مسئله دیر رفتن به مدرسه را حل کند یا این که جوابگوی علت دیر کردش به اولیای مدرسه باشد.
16- هنگام شب در بیشتر خانه ها برای انجام تکالیف درگیری وجود دارد. بعضی مواقع فرزندان کـُند هستند. کمک کردن بیش از حد به بچه ها  سبب عدم پیشرفت و وابستگی  او به شما می شود.بنابراین وقتی فرزند شما مشغول انجام تکالیفش است نزدیک او نروید. البته چنانچه در مورد چیزی مشکل دارد یا مردد است، همان را توضیح دهید و بعد از او دور شوید.
17- زمانی که کودک به دلیل سرپیچی از حرف شما ممکن است کودک به خودش یا دیگران آسیب برساند به موقعیت محدود کننده و قاطع نیاز دارید. براي كودك روشن كنيد كه دقيقا آنچه را گفته ايد اجرا خواهيد كرد؛ و تهديد يا قولي ندهيد كه نتوانيد آن را اجرا كنيد. اگر به او اخطار داديد كه «اگر برادرت را بزني بايد نيم ساعت داخل اتاقت بماني» هنگامي كه او اين كار را كرد واقعاً او را براي نيم ساعت به اتاقش بفرستيد. اطمينان حاصل كنيد كه همسر شما نيز كارهايتان را تائيد كرده و به تصميماتتان احترام مي گذارد تا احياناً كار همديگر را تخريب نكنيد.
18- شریک کردن بچه ها در کارهای خانه، همیشه مشکل است. این کار را با وضع مقرارت مشخصی در مورد این که چه کسی، چه کاری را چه موقع می بایست انجام دهد شروع کنید. در واقع وقتي اين دستورها به همراه يك لبخند يا در بغل گرفتن كودك باشند بسيار موثرتر خواهند بود. آنگاه كودك مي فهمد كه اگر به شما و حرفهايتان توجه كند نتيجه آن را هم مي بيند.
19-  موقعی که فرزند شما به انجام فعالیت مورد علاقه اش مشغول است معمولاً به سخن شما گوش نمی دهد بنابراین بهتر است به آرامی دستی به شانه او بزنید تا متوجه شما گردد و از او بخواهید موقعی که صحبت می کنید به شما نگاه کند، اگر فرزندتان با چشم ارتباط برقرار کند احتمال این که لجبازی کند کمتر است.
20- ممكن است هنگامي كه مشغول پختن ناهار يا شام هستيد كودك تان شروع به صحبت كردن كند؛ در اين حالت سعي كنيد از او دور نشويد و هنگامي كه او حرف مي زند به او پُشت نكنيد؛ هر چند ممكن است رعايت اين موارد واقعاً دشوار باشد. در واقع همانند بسياري رفتارهاي ديگر نمي توانيد به كودك بگوييد: «آن كاري را كه من مي گويم انجام بده؛ اما آن كاري را كه من مي كنم تقليد نكن»؛ كودكان حرف شنوي را از رفتارهاي شما ياد مي گيرند نه از دستورهاي شما.
     به خاطر داشته باشید که کارها برای این که بهتر شوند، اول بدتر می شوند اما در بلند مدت، تلاش بیشتر برای درگیر کردن فرزندان در یافتن راه حل مشکلات، هزینه ناچیزی است که برای پرورش فرزندانی مسئولیت پذیر و با انگیزه می پردازد.
همه ما می خواهیم فرزندان مان به حرف هایمان گوش دهند هنگامی که بچه ها وانمود می کنند که حرف ما را نشنیده و آن را جدی نمی گیرند بسیار ناراحت می شویم ولی بچه های 4-3 ساله از این که می توانند با بی اعتنایی و گوش ندادن به حرف والدین آن ها را عصبانی کنند احساس قدرت می کنند.
با این مسئله به طور شخصی برخورد نکنید بچه ها در این سن، فقط می خواهند استقلال خود را نشان دهند چگونگی ارتباط با فرزندان می تواند مشکلات گوناگون آینده را برطرف کند اگر فرزندتان دستورات شما را دنبال نمی کند نگوید این مسئله به مرورد زمان به خودی خود حل خواهد شد. خیلی اوقات وادار کردن بچه ها به این که رفتار شایسته ای داشته باشند مشکل است.
فرزانه قاسمی