عوامل عفونی ایجادکننده سرطان چهار نوع عامل عفونی اصلی که علت بسیاری از این سرطان ها شناحته شده اند، عبارتند از: •ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) •هلیکوباکتر پیلوری (HP) •ویروس هپاتیت HBV) B) •ویروس هپاتیت (HCV( C شایع ترین سرطان هایی که در اثر عوامل عفونی ایجاد می شوند، عبارتند از: •سرطان دهانه رحم که به علت عفونت با پاپیلوما ویروس انسانی ایجاد می گردد. •سرطان معده که مرتبط با عفونت هلیکوباکتر پلیوری است (باکتری خاصی که در ph اسیدی معده م یتواند زندگی کند). •سرطان کبد که مرتبط با هپاتیت B و C است. راه کارهای ساده برای محافظت در برابر عوامل عفونی اما چه کنیم که به این عفونت ها دچار نشویم یا به موقع آنها را درمان کنیم. توصیه های کلی عبارتند از: •توجه به اصول بهداشت فردی و عمومی •انجام واکسیناسیون به موقع •رعایت اصول ایمنی تزریق •مصرف درست و به جای آنتی بیوتیک های تجویز شده توسط پزشک پیشگیری از سرطان؛عفونت ها شاید بیراه نباشد اگر بگوییم: «عفونت ها قابل پیشگیری ترین دلایل ایجاد سرطان در دنیا هستند » چرا که در کشورهای درحال توسعه علت ایجاد یک چهارم سرطان ها و همچنین علت یک چهارم مرگ های ناشی از سرطان ها هستند. بنابراین واضح است که با پیشگیری یا درمان بعضی از عفونتها میتوان از ابتلا به بعضی از سرطا نها جلوگیری کرد. دو میلیون مورد از سرطان ها در سطح جهان ناشي از عفونت ها هستند که اغلب هم در کشورهای در حال توسعه رخ می دهند (سه برابر بیشتر) و نکته جالب تر اینکه در بیش از نیمی از موارد، افراد کمتر از ۵۰ سال را مبتلا می کنند. ویروس ها و نقش آنها در ایجاد سرطان از آنجا که در میان عوامل عفونی، نقش ویروس ها مهم تر است، بهتر است با عملکرد انها آشنا شویم. ویروس هایی که نقش آنها در ایجاد سرطان شناخته شده است، اغلب منجر به عفونت های پایدار و طولانی مدت در انسان می شوند. افراد از نظر حساسیت ژنتیکی و پاسخ ایمنی به ویروس ها با یکدیگر فرق دارند و این امر باعث تفاوت در مقدار تکثیر ویروس و گرایش بافتی در فرد میزبان می شود. در واقع ویروس ها برای ایجاد عفونت های پایدار، باید از دید سیستم ایمنی میزبان که عفونت را حذف می کند، پنهان بمانند. اگر میزبان دچار اختلال سیستم ایمنی باشد، علاوه بر فراهم آمدن فرصت برای تکثیر ویروس ها و ایجاد عفونت پایدار، سلول های سرطانی نیز ممکن است تکثیر یافته و از کنترل دستگاه ایمنی میزبان خارج شوند. اکثر ویروس های ایجاد کننده تومور معمولا به بافت خاصی گرایش دارند که احتمالا به علت وجود گیرنده های ویروسی در سطح برخی از سلول ها و یا فاکتورهای داخل سلولی برای بیان ژن های ویروسی است به عنوان مثال، ویروس هپاتیت B و C در کبد و هرپس ویروس با سرطان بینی و سرطان گلو در ارتباط هستند. البته همه عفونت های ویروسی منجر به سرطان نمی شوند. مثلا آدنو ویروس ها گروه بزرگی از ویروس ها هستندکه به مقدار فراوان در طبیعت پراکنده هستند و معمولا انسان را آلوده کرده و موجب بیماری های حاد خفیف در مجاری تنفسی و گوارشی می شوند اما به عنوان عامل مولدسرطان در انسان شناخته نشده اند. شناخت عوامل عفونی و توجه به نکات بهداشتی، یکی از بهترین روش های پیشگیری از سرطان است. ویروس پاپیلوم انسانی HPV ویروس HPV رایجترین عفونتی است که از طریق آمیزش جنسی انتقال می یابد. در نقاط مختلف دنیا، میزان آلودگی به انواع شایع این ویروس در افراد سالم، از 5 تا 40 درصد متفاوت است. این عفونت، در بسیاری از زناني که دچار آن هستند در نهایت برطرف می شود اما در برخی از آنها عفونت به صورت دائمی (طولانی مدت) در میآید که این عفونت دائمي یکی از عوامل خطر ایجاد سرطان گردن رحم است. واکسن HPV چیست؟ از آنجا که عفونت دائمی HPV برای آغاز فرایند سرطان گردن رحم لازم است، این واکسیناسیون پس از آن که شخصی از طریق آمیزش جنسی در معرض این ویروس قرار گرفت، از ایجاد عفونت دائمی جلوگیری می کند. این واکسن به پیشگیری از اکثر موارد سرطان گردن رحم و ضایعات پیش سرطانی در گردن رحم و همچنین بروز 90 درصد از موارد زگیل های تناسلی کمک می کند. در حال حاضر بیش از 40 کشور دنیا برنامه ملی واکسیناسیون HPV را دارند و اغلب این برنامه را برای دختران در سنین 9 تا 26 سالگی در سه نوبت و در طی 6 ماه انجام می دهند. سلولی برای بیان ژن های ویروسی است. به عنوان مثال، ویروس هپاتیت B و C در کبد و هرپس ویروس با سرطان بینی و سرطان گلو در ارتباط هستند. البته همه عفونت های ویروسی منجر به سرطان نمی شوند. مثلا آدنو ویروس ها گروه بزرگی از ویروس ها هستند که به مقدار فراوان در طبیعت پراکنده هستند و معمولا انسان را آلوده کرده و موجب بیماری های حاد خفیف در مجاری تنفسی و گوارشی می شوند اما به عنوان عامل مولد سرطان در انسان شناخته نشده اند. شناخت عوامل عفونی و توجه به نکات بهداشتی، یکی از بهترین روش های پیشگیری از سرطان است. حال بیایید نگاهی به روش های اختصاصی پیشگیری و درمان این عفونت ها داشته باشیم: این واکسن تا چه اندازه مؤثر است؟ این واکسن در پیشگیری از ضایعات پیش سرطانی گردن رحم بسیار مؤثر است البته با این فرض که افراد پیش از واکسیناسیون دچار عفونت دائمی HPV نباشند. ارتباط بسیار قوی و شناخته شده ای بین عفونت دائمی HPV ، تشکیل ضایعات پیش سرطانی گردن رحم و سرطان گردن رحم وجود دارد. آیا این واکسن فورا عمل می کند؟ تا چه مدت تأثیر آن باقی می ماند؟ این واکسن در پیشگیری عفونت دائمی HPV بسیار مؤثر است، به شرط آن که شخص از قبل دچار عفونت با این ویروس نشده باشد. توجه به این نکته اهمیت دارد که این واکسن عفونت HPV که پیش از واکسیناسیون وجود داشته باشد را برطرف نمی سازد. با انجام واکسیناسیون، ایمنی در برابر ایجاد عفونت، دست کم 3 تا 5 سال و شاید برای مدت بسیار طولانی تری باقی بماند. در کنار استفاده از واکسن HPV ، دوری از رفتارهای پر خطر جنسی می تواند از ابتلا به سرطان دهانه رحم ناشی از ابتلا به پاپیلوما ویروس جلوگیری کند. هلیکوباکتر پیلوری HP هلیکوباکتر پیلوری علت اولیه زخم معده و التهاب معده است. هلیکوباکترپیلوری می تواند در ابتلا به سرطان معده نقش داشته باشد. درمان عفونت معده ناشی از هلیکوباکترپیلوری می تواند از بروز نوع خاصی از سرطان معده جلوگیری کند. البته بسياری از عفونتها نه علامتی دارند و نه به سرطان ختم می شوند. میزان عفونت به این باکتری در افراد سالم و در نقاط مختلف ایران بیش از 70 درصد است و حتی کودکان با سن کم نیز به این باکتری آلوده هستند که شاید توجیه کننده بروز بالای سرطان معده در ایران باشد. بافت معده باکتری هلیکوباکترپیلوری برای پیشگیری از ابتلای به این باکتری باید بدانیم که این باکتری چگونه منتقل می شود. این باکتری، در بين انسا نها از طريق دهاني دهاني يا دهاني مدفوعي منتقل مي شود. اين ميكروب در بزاق و مدفوع وجود دارد و به ویژه ممكن است از راه غذا يا آب آلوده منتقل شود. كودكاني كه در كشورهاي توسعه نيافته زندگي مي كنند معمولا به دنبال استفاده از آب چشمه ها، رودخانه ها و یا مصرف سبزيجات و مواد غذايي آلوده مبتلا مي شوند. ابتلای به عفونت با شرايط اجتماعي اقتصادي نيز مرتبط است. زندگي در مكا نهاي پر جمعيت و تماس نزد يك بين افراد باعث انتقال عفونت به ويژه در كودكان می شود. استفراغ، بزاق و مدفوع منابع بالقوه براي انتقال مستقيم به ويژه در خانه هاي پرجمعیت هستند. ساير روشهاي انتقال، شامل استفاده مشترك از وسايل شخصي است. در برخي كشورها بهبود وضعيت اقتصادي اجتماعي با كاهش پيشرونده در ميزان عفونت هلیکوباکترپیلوری همراه بوده است. هپاتیت B و C کبد یکی از بزر گترین اندام هاي بدن است. کبد در سمت راست بالای شکم، پشت دنده ها قرار گرفته است. کبد وظایف مهمی برعهده دارد که از جمله آنها می توان به اين موارد اشاره کرد: •تصفية مواد مضر از خون که این مواد از طریق مدفوع و ادرار از بدن خارج مي شوند. •تولید صفرا برای کمک به گوارش چربی های غذا •ذخیرۀ گلیکوژن (قند)، ماده ای که بدن از آن برای ایجاد انرژی استفاده می کند. تشخيص و درمان زودهنگام سرطان كبد باعث كاهش احتمال مرگ ناشي از اين نوع سرطان مي شود. هپاتیت نوعی بیماری است که منجر به التهاب (تورم) کبد می شود. آسیب طولانی مدت به بافت کبد احتمال ابتلا به سرطان کبد را افزایش مي دهد. هپاتیت را به طور معمول گروهی از ویرو سها به نام ویرو سهای هپاتیت ایجاد مي كنند. ویرو سهای هپاتیت B و C از علل عمده سرطان کبد در دنیا هستند. این ویرو سها از طریق تزریق خون، داروهای تزریقی و فعالیت جنسی منتقل می شوند. واکسیناسیون بر علیه هپاتیت B و C م یتواند از ابتلا به سرطان کبد جلوگیری کند. هپاتیت B در اثر تماس با خون، مایع منی یا مایعات ديگر بدن فرد مبتلا به ویروس هپاتیت B ب هوجود م یآید. این عفونت بسیار وخيم است و به کبد آسیب وارد م يکند و این آسیب گاه منجر به سرطان مي شود. هپاتیت C نیز به کبد صدمه وارد مي کند و منجر به سرطان مي شود. در بیشتر افراد مبتلا به هپاتیت C سیروز کبد به وجود میآید. بانک های خون، همۀ خو نهای اهدایی را از نظر ابتلا به هپاتیت B و C آزمایش می کنند که این امر، به طور قابل ملاحظه ای خطر ابتلای فرد به این ویروس، از طریق تزریق خون را کاهش می دهد. علاوه بر توجه به عدم آلودگی محصولات خونی به این ویروس ها، مهمترین شیوه ها برای پیشگیری از عفونت با ویروس های هپاتیت B و C، رعایت بهداشت فردی در تماس های جنسی و عدم استفاده از سرنگ های آلوده است. آفلاتوکسین آفلاتوکسین سم ناشی از قارچی است که روی مواد غذایي نظیر حبوبات، آجیل و نان که به درستی نگهداری نشده اند، رشد مي کند. افراد ممکن است از طریق مصرف گوشت قرمز یا محصولات لبنی حاصل از حیواناتی که غذای آلوده مصرف کرده اند، در معرض آفلاتوکسین قرار بگیرند. خطر ابتلا به سرطان کبد به دلیل مصرف غذاهای آلوده به آفلاتوکسین افزایش مي یابد.
